Wikipedia tiếng Việt là phiên bản tiếng Việt của dự án Wikipedia. Website được kích hoạt lần đầu tiên vào tháng 11 năm 2002, lúc đó chỉ có bài viết đầu tiên của dự án là bài Internet Society.^[1] Vì dự án không có đủ người đóng góp, Wikipedia tiếng Việt không có thêm bài viết nào cho đến tháng 10 năm 2003khi Trang Chính được viết,^[2] và dự án Wikipedia tiếng Việt được xem như "khởi động lại lần nữa". Tiếp theo đó là bài Alexandre De Rhodes được khởi đầu,^[3] và sau đó là các bài Hà Nội, Sài Gòn và Nha Trang...^[4]

Vào tháng 7 năm 2003 đã có một số yêu cầu về hỗ trợ Unicode cho tiếng Việt từ các thành viên của Wikipedia tiếng Việt.^[5][6] Website này được nâng cấp qua phần mềm wiki Phase III, sau đó thường được gọi là MediaWiki vào ngày 12 tháng 11 năm 2003.^[7] Phiên bản MediaWiki mới có hỗ trợ Unicode, cho phép mọi người có thể viết tiếng Việt dễ dàng hơn rất nhiều.

Phiên bản này vẫn bị một số trở ngại do không hỗ trợ gõ chữ Việt trực tiếp trong trang web mà cần thông qua bộ gõ từ bên ngoài. Vào tháng 9 năm 2005, để giải quyết vấn đề này, một số thành viên đã cộng tác để cài đặt bộ gõ JavaScript HIM (nay là AVIM) vào website.^[8] Ngoài ra, vấn đề tiếng Việt chưa được tiêu chuẩn hóa hoàn toàn khiến cộng đồng Wikipedia tiếng Việt phải đặt ra nhiều quy tắc về cách bỏ dấu, tên gọi các quốc gia, dùng cách chuyển tự từ ngôn ngữ gốc cho các tên riêng hay địa danh thay vì phiên âm, cách viết ngày tháng, cách viết hoa,...

Tính đến thời điểm bạn đang đọc bài này, Wikipedia tiếng Việt có 1.180.220 bài viết và 27.644 tập tin phương tiện. Từ khi dự án bắt đầu đi vào hoạt động lại cuối năm 2003 cho đến tháng 2 năm 2005, vài thống kê cho thấy Wikipedia tiếng Việt phát triển tương đối chậm,^[9] nhưng từ tháng 3 năm 2005 đến nay, tốc độ phát triển từng bước tăng trưởng mạnh.

Đến đầu năm 2008, một lần nữa dự án có bước nhảy vọt về tốc độ: có thêm bài viết mới khi một số thành viên tập trung vào viết hàng loạt bài về các địa danh còn thiếu. Wikipedia tiếng Việt lần lượt vượt nhiều phiên bản ngôn ngữ khác, từ vị trí thứ 43 về số lượng bài viết trong số các phiên bản của Wikipedia vào tháng 1 năm 2008,^[10] đạt vị thứ 11 vào tháng 5 năm 2014. Tuy nhiên, một lượng lớn bài viết của Wikipedia tiếng Việt được tạo ra bằng cách dịch (thủ công hoặc tự động) bài viết của các dự án Wikipedia ngôn ngữ khác, trong đó Wikipedia tiếng Anh được dịch nhiều nhất.

Đồng thời, Wikipedia tiếng Việt trở thành một trong 50 wiki lớn nhất toàn cầu sử dụng phần mềm MediaWiki.^[11] Đến đầu tháng 2 năm 2013, Wikipedia tiếng Việt đã có hơn 10.000.000 sửa đổi và đạt hơn 750.000 bài viết, trong số đó vào khoảng một nửa là do bot tạo ra.^[12] Chính vì thế, một tỷ lệ rất lớn bài viết của Wikipedia tiếng Việt còn sơ khai.

Vào ngày 15 tháng 06 năm 2014, Wikipedia tiếng Việt đạt mốc 1 triệu bài viết.

Cùng với sự phát triển của Wikipedia tiếng Việt, cộng đồng những thành viên đóng góp cho dự án cũng dần được định hình. Trong thời gian đầu (từ cuối năm 2003 đến đầu năm 2005), biết đến và xây dựng cho phiên bản ngôn ngữ này của Wikipedia này đa phần là những người Việt sống ở nước ngoài và một người nước ngoài sống ở Việt Nam (thành viên Joakim Löfkvist), đọc lại các thảo luận thời kỳ này thấy đa phần được viết bằng tiếng Anh.^[13] Vào thời điểm đó, chưa ai có thể hình dung Wikipedia tiếng Việt sẽ trở thành một trang Bách khoa toàn thư có thể vượt được Từ điển bách khoa Việt Nam như ta biết ngày nay.

Khái niệm Bách khoa toàn thư mở cũng chưa được sử dụng để định nghĩa về Wikipedia tiếng Việt. Lúc đó, cộng đồng mới chỉ dùng khái niệm Bách khoa tự do.^[14] Các quy tắc và hướng dẫn đầu tiên của cộng đồng cũng như việc bầu các Bảo quản viên đầu tiên diễn ra vào thời gian này (Nguyễn Xuân Minh, Nguyễn Hữu Dụng và Joakim Löfkvist được bầu vào chức vụ Bảo quản viên từ cuối năm 2003^[15]). Đến tháng 2 năm 2005, Nguyễn Xuân Minh tiếp tục được tín nhiệm để trở thành hành chính viên đầu tiên của dự án (khi đó Minh chưa đầy 18 tuổi và vẫn là học sinh phổ thông trung học^[16]).

Báo chí Việt Nam cũng bắt đầu chú ý và có bài viết giới thiệu Wikipedia tiếng Việt.^[17] Điều này giúp cho thêm một lượng lớn người sử dụng tiếng Việt biết đến dự án. Từ đó đến nay cộng đồng ngày càng phát triển mạnh mẽ, góp phần giúp Wikipedia trở thành một trong số 30 trang web có số lượng truy cập nhiều nhất tại Việt Nam theo bảng xếp hạng của Alexa.^[18] Báo chí còn đăng và truyền bá giúp Wikipedia quyên tiền để Wikipedia và các dự án con của nó có thể tiếp tục phát triển để phục vụ cộng đồng một cách miễn phí, không cần phải kiếm tiền từ quảng cáo.^[19]

Cuộc họp mặt giữa các thành viên ngoài đời thật được cộng đồng ghi nhận diễn ra lần đầu tiên vào tháng 7 năm 2006 tại Hà Nội.^[20]

Ngày 23 tháng 6 năm 2014, cộng đồng đồng thuận chấp nhận việc tạo bài hàng loạt bằng tài khoản bot.^[21]

Tính đến năm 2016, Wikipedia tiếng Việt đã ra đời được 14 năm nhưng lượng thành viên tham gia không nhiều nên các bài viết chất lượng cũng khá ít, đa phần là các bài tương đối. Wikipedia tiếng Việt cũng thường xuyên gặp vấn đề thiếu nhân lực.

Vì tính mở cho tất cả mọi người đều có thể chỉnh sửa nội dung, Wikipedia được xem là nơi dễ bị phá hoại. Hơn nữa, mặc dù phát triển hơn 10 năm, Wikipedia tiếng Việt vẫn được xem là hình thức đóng góp lạ lẫm với người dùng, có rất nhiều người chưa hiểu rõ cách đóng góp thông tin cho Wikipedia và cơ chế hoạt động của nó. Do vậy, Wikipedia Tiếng Việt có lượng thành viên tham gia lâu năm rất ít nên các bài viết chất lượng khá ít, đa phần là các bài tương đối. Một lý do khác được xem là nổi cộm, đó là vấn đề ý thức văn hóa công cộng của người Việt Nam. Đa số, sẵn sàng phá hoại bất kể đâu nếu tài sản đó mang tính công cộng hay không thuộc về mình.^[38]

Đa số các tờ báo điện tử chỉ trích Wikipedia tiếng Việt nhiều hơn là khen ngợi. Nhiều trang báo lá cải đưa tin về việc Wikipedia tiếng Việt bị phá hoại nội dung, chủ yếu là các bài về ca sĩ, diễn viên hay các nhân vật nổi tiếng.^[39] Đặc biệt, các tờ báo này luôn đưa tin ngay khi một chương trình lớn nào đó xảy ra.

Một số nhân vật là nạn nhân của các phá hoại như: ca sĩ Hồ Ngọc Hà^[40], ca sĩ Bảo Thy^[41], MC Nguyễn Cao Kỳ Duyên và hoa hậu trùng tên Kỳ Duyên, thậm chí cả nhà khoa học Isaac Newton và nhiều chủ đề khác.^[42] Gần đây nhất, hoa hậu Đỗ Mỹ Linh cũng bị kéo vào vòng xoáy trùng tên tương tự sự kiện trùng tên MC và hoa hậu Kỳ Duyên năm 2014.^[43]

Wikipedia tiếng Việt cũng được xem là đối tượng nghiên cứu của các nhà khoa học Việt Nam, đặc biệt là các chuyên ngành như Web ngữ nghĩa và xử lý ngôn ngữ tự nhiên.^[44][45]

Wikipedia tiếng Việt được dùng làm nguồn tham khảo không chính thức, chủ yếu của giới học sinh, sinh viên.^{[cần dẫn nguồn]}

Nhiều trang web chuyên về SEO cũng xem Wikipedia tiếng Việt là đối tượng thích hợp để quảng cáo, chèn link nhằm thăng hạng website của khách hàng, đối tác hay cá nhân.^[46] Vì lý do Google luôn ưu tiên các đề mục bài viết của Wikipedia đứng ở các vị trí đầu trong các kết quả tìm kiếm (chỉ đối với các bài viết có chất lượng)^[47], vì vậy nhiều người cho rằng chèn link ở các bài viết Wikipedia có thể thăng thứ tự website của họ nhanh chóng.

Wikipedia cũng được xem là nơi quảng cáo, đánh bóng tên tuổi của nhiều doanh nghiệp.^[48] Thậm chí, nhiều doanh nghiệp còn thuê hẳn người có kinh nghiệm viết Wikipedia tạo bài viết để quảng bá doanh nghiệp của họ. Một doanh nghiệp có bài viết tồn tại ở Wikipedia giúp doanh nghiệp đó tăng danh tiếng của mình, đồng thời là cũng là sự chứng minh độ nổi bật của doanh nghiệp nếu chiếu theo quy định của Wikipedia. Tuy nhiên cũng có một số tổ chức đã liên hệ riêng với bảo quản viên của Wikipedia tiếng Việt để xin xóa các thông tin bất lợi cho họ trong bài viết tại Wikipedia.

Nguồn : https://vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia_ti%E1%BA%BFng_Vi%E1%BB%87t